FSC – Forest Stewardship Council
FSC (Forest Stewardship Council) lea riikkaidgaskasaš, vuoittu háhpohalakeahtes ja rabas lahttoorganisašuvdna. Suomas FSC ovddasta Vásttolaš vuovdediškuma searvi (Vastuullisen metsänhoidon yhdistys, FSC Suomi). FSC ovddida standárddaid, dahká bearráigeahččanvuogádagaid ja suddje FSC dávvirmearkkaid.
FSC lahtut leat ovttas ráhkadan FSC prinsihpaid ja kritearaid, mat hábmejit alimus standárddaid birasustitlaš, sosiálalaččat ovddasvástáduslaš ja ekonomalaččat gánneheaddji vuovdedollui.
Dáin siidduin gávnnat dieđu FSC:s oppalaččat, earálágan sertifiseremiin ja rávvagiid FSC-dávvirmearkka geavaheapmái.
Diehtu FSC:s – geat mii leat?
FSC lahtut ovddastit vuovdesuorggi guovddáš doaibmiid. Lahtut leat juhkkojuvvon golmma gámmárii: biras-, ekonomiija- ja sosiálagámmárii. Juohke gámmáris lea seammalágan jietnavuoigatvuohta mearrádusdahkamis. Riikkaidgaskasaš dásis jienat deattuhuvvojit nu, ahte davvi ja mátta vuollegámmira ovddasteaddjit ožžot guktot 50% jienain.
FSC lea organisašuvdna, man vuođđoprinsihpat leat oassálastin, demokratiija ja dásseárvu. FSC bargui oassálastiin leat ovttalágán vuoigatvuođat ja vejolašvuođat váikkuhit organisašuvnnas, nu našuvnnalaš go riikkaidgaskasaš dásis. Lahtut sáhttet leat organisašuvdnalahtut – dahje priváhta lahtut.
FSC-sertifiseren vuođđuduvvá logi dehálaš prinsihppii vuovdedoalus ja dáidda laktásan kritearaide. FSC mihttomearrin lea, ahte guhtege riika nanne iežas vuovdedoalu standárdda FSC kritearaid mielde vuhtiiváldimin našuvnnalaš diliid.
Suoma našuvnnalaš vuovdestandárda meroštallá, mo sertifiserejuvvon vuovddit dikšojuvvojit Suomas. Oahpásmuva standárdii dáppe.
Riikkaidgaskasaš FSC doaimmahat
Riikkaidgaskasaš FSC doaimmahat lea Bonnis, Duiskkas. Doaimmahaga hoavda lea hálddahusa nammadan fitnodatjođiheaddji, Kim Carstensen.
Oppalaščoahkkin
Oppalaščoahkkin (General Assembly) lea FSC alimus mearrádusdahkanorgána. Oppalaščoahkkimii sáhttet oassálastit visot FSC čanusjoavkkut. Riikkaidgaskasaš FSC lahtuin lea jietnavuoigatvuohta. Čoahkkin lea juohke goalmmát jagi. Álgagat bohtet lahtuin, ja čoahkkimis dahkkojuvvojit dehálaš prinsihpalaš mearrádusat.
Hálddahus
FSC riikkaidgaskasaš hálddahussii gullet guoktenuppelot lahtu, njeallje guhtege gámmáris. Riikkaidgaskasaš hálddahussii gullá maiddái suopmelaš Janne Näräkkä (davvi ekonomiijagámmár).
Globála strategiija
Loga FSC globála strategiijas dáppe (eaŋgalasgillii)
Loga lasi: višuvdna ja bargu (eaŋgalasgillii)
FSC:a prinsihpat ja kritearat
Ođastuvvon prinsihpat ja kritearat dohkkehuvvojedje lahttojienasteamis jagi 2012. Logi prinsihpa juohkašuvvet máŋggaide kritearaide. Jagi 2015 (beaivádeapmi 2018) dahkkojuvvojedje riikkaidgaskasaš oppalašindikáhtorat (IGI), maiguin sáhttá meroštallat prinsihpaid ja kritearaid ollašuvvama. Oppalašindikáhtoriiguin ovttaiduhtte našuvnnalaš standárddaid sisdoaluid.
Logi prinsihpa
Logi njuolggadusa vásttolaš vuovdedikšumii
Prinsihppa 1: Lágaid čuovvun
Prinsihppa 2: Bargi vuoigatvuođat ja bargodilit
Prinsihppa 3: Eamiálbmogiid vuoigatvuođat
Prinsihppa 4: Báikkálašservošat
Prinsihppa 5: Vuovddis ožžojuvvon ávkkit
Prinsihppa 6: Birasárvvut ja birasváikkuhusat
Prinsihppa 7: Vuovdeplánen
Prinsihppa 8: Čuovvun ja árvvoštallan
Prinsihppa 9: Alla suodjalanárvvu vuovddit
Prinsihppa 10: Vuovdedikšuma ollašuhttin
Sertifiseren
Jos oamastat vuovddi dahje du fitnodat buvttada buktagiid mat leat boahtán vuovddis, sáhtát čujuhit FSC-sertifikáhtain, ahte čuovut márkaniid alimus sosiála ja birasstandárddaid. FSC-sertifiseren lea beaktilis vuohki gulahallat áššehasaiguin, ovttasbargoguimmiiguin ja golaheaddjiiguin ovddasvástáduslaš vuovdedikšumis ja fitnodatdoaimmas.
FSC:s leat golbma earálágan sertifiserema, mat laktásit muora buvttadeapmái ja buvttadanráidui.
Vuovdesertifiseren (Forest Management, FM) oaivvilda, ahte vuovdeeana dikšojuvvo FSC prinsihpaid ja kritearaid mielde, nu go dat leat meroštallon FSC Suoma vuovdestandárddas. Vuovdeoamasteaddjit, geat háliidit FSC-sertifiseret vuovddis, addet sertifiserenorganisašuvnna dahje auditerejeaddji dárkkistit, deavdágo vuovdedikšun FSC gáibádusaid. Dárbbu mielde auditerejeaddji dahje joavkosertifiseremis joavkku jođiheaddji veahkeha árvvoštallat gáibádusaid ollašuvvama. Jos visot leat ortnegis, sertifiserejeaddji mieđiha sertifikáhta viđa jahkái. Vuovdedikšuma meannudeamit dárkkistuvvojit jahkásaččat. Joavkosertifiseremiid oasis dárkkistit čoggosa joavkku lahtuin.
Loga lasi vuovdesertifiseremis: Vuovdesertifiseren
Álgovuođđoráiddu sertifiseren (Chain of Custody, CoC) lea oaivvilduvvon fitnodagaide, mat gieđahallet, ovddosdikšot dahje gávppašit FSC-sertifiserejuvvon buktagiid. Álgovuođđoráiddu sertifikáhta sihkkarastá, ahte FSC-merkejuvvon buktagat bohtet FSC-serifiserejuvvon ja kontrollerejuvvon gálduin. Sertifiserema vehkiin muorramateriála sáhttá guorrat olles buvttadanproseassa čađa gitta gávppi hildui. Visot buktagiin, main lea FSC-mearka, galgá leat álgovuođđoráiddu sertifiseren. Vuođđogáibádus lea, ahte fitnodagas lea vuogádat FSC-buktagiid čuovvumii ja earuheapmái buktagiin mat eai leat sertifiserejuvvon. FSC bearráigeahččá, ahte dávvirmearkka geavahuvvo lágalaččat ja riekta.
Loga lasi álgovuođđoráiddu sertifiseremis: Álgovuođđoráiddu sertifiseren
Kontrollerejuvvon muorra (Controlled Wood, CW) oaivvilda muora, mii lea boahtán dohkálaš gálduin. Kontrollerejuvvon muora guoskevaš standárddat leat oaivvilduvvon vuosttamužžan fitnodagaide, mat gieđahallet materiála mii ii leat sertifiserejuvvon buktagiid buvttadeamis main lea FSC Mix -mearka. Buvttadeaddjit sáhttet seaguhit FSC-sertifiserejuvvon materiálaid kontrollerejuvvon gálduin boahtán materiálaide main ii leat sertifiseren (eanemustá 30 %). Dákkáraš buktagiin lea FSC Mix -mearka.
Loga lasi kontrollerejuvvon muoras: Kontrollerejuvvon muorra
FSC márkaniin
FSC-sertifiserejuvvon buktagiid jearru lea stuoris ja lassána oppa áigge sihke Suomas ja máilmmis. Riikkaidgaskasaš FSC, Suoma FSC ja FSC earát našuvnnalaš doaimmahagat ovddidit ovttas FSC-márkaniid.
FSC-sertifiseren álkidahttá márkaniidda beassama maiddái ođđa ja šaddi márkaniidda. Jagi 2021 loahpas máilmmis leat badjel 228 miljovnna FSC-sertifiserejuvvon vuovdehektára 89 riikkas.
FSC:s leat mielde 49 000 álgovuođđosertifiserejuvvon fitnodaga 107 sierra riikkas. Riikkaidgaskasaš FSC beaiváda sertifikáhtaid guoskevaš statistihkaid juohke mánotbaji.
Sullii bealli álgovuođđosertifiserejuvvon fitnodagain leat Eurohpás, muhto šaddan lea jođáneamos Ásias. Dehálaš ja šaddi márkanat leat maiddái Davvi- ja Mátta-Amerihkás. Riikkaidgaskasaš FSC márkanastinossodat vuodju dán muttus earenoamážit Jáhpana, Davvi-Amerihká, Ruošša ja earáid CIS-riikkaid márkaniidda ovttasbarggus čoavddaáššehasaiguin ja máilmmiviidosaš guoibmefierpmádagaiguin.
Loga lasi: Dávvirmearkaliseansa
FSC Suomas
Suomas FSC ovddasta Vásttolaš vuovdediškuma searvi (Vastuullisen metsänhoidon yhdistys, FSC Suopma). Dat lea vuoittu háhpohalakeahtes lahttoorganisašuvdna, mii gullá riikkaidgaskasaš FSC-fierpmádahkii iehčanas searvin. Oahpásmuva FSC Suoma hálddahussii ja lahtuide dáppe.
Searvi juohká dieđu FSC:s, bearráigeahččá FSC dávvirmearkka geavaheami ja ovddida FSC Suoma márkaniid ja ovddida suopmelaš vuovdestandárdda FSC prinsihpaid mielde.
Measta visot muorrabuktagiid oažžu Suoma márkaniin FSC-sertifikáhtain. Maiddái earáid buktagiid mat bohtet meahcis, dego gumme, sáhttá sertifiseret. Válljemiin FSC-merkejuvvon buktagiid leat mielde doarjumin ovddasvástáduslaš vuovdedikšuma. Dát lasiha buktagiid jearu ja veahkeha vuovdebuktagiid buvttadeddjiid ja meahcceoamasteddjiid sirdašuvvat ovddasvástáduslaš vuovdedikšuma birii.
Sáhtát váikkuhat maiddái searvamiin Suoma FSC lahttun dahje doarjjalahttun.